ALGO TIRABA DE MIN

Era martes. Era verán, e eu era un cativo duns oito ou nove anos.

A semana anterior, miña avoa, fíxome a promesa condicionada

-Sitiño, se te portas ben, martes lévote ó mercado á "vila".

Anque non era a miña especialidade a de portarse ben, en esta ocasión debín de facer un extraordinario esforzo, pois miña avoa, cumpriu a promesa de levarme ó mercado a Vilagarcía.

Xa tiña oído falar da illa de Arousa e dos seus mariñeiros que enchían as súas dornas de berberechos no lombo de Bamio antes que os de Carril e mesmo que os de Rianxo. Tiñan sona de bos mariñeiros.

Malia, nunca tiña visto a un habitante de unha illa.

Meu avó, fora fogoneiro de un vapor de carga que facía a ruta do Caribe e ás veces contábame historias de cañóns apuntando á boca da entrada do porto da Habana, ou ó de San Juan de Puerto Rico, desde unha amedrentadora fortaleza que lle chamaban "O Morro". Eran illas cheas de riqueza: Café, bananas, tabaco, azucre, chocolate, ron, mulatas, negros e que a todos os españois lles chamaban galegos, anque fosen de Barcelona. Naquelas augas tamén andaban os piratas, anque, meu avó, non tivera ocasión de enfrontarse a eles e darlles o seu merecido.

Tiña soñado moitas veces coas illas. Mais nunca fora capaz de poñerlle cara os seus habitantes. Eran como seres máxicos, sacados de un conto.

Aquel martes saímos ó romper o día, pois tiñamos que andar uns cinco quilómetros ata chegar a Vilagarcía. Aínda non había liña de autobuses e o único coche que recollía pasaxeiros era o coche do leite de Laíño, que era unha mestura de camioneta e autobús. Adiante levaba nove pasaxeiros e detrás a un correr ían os bidóns do leite e as pertenzas dos pasaxeiros. Os días de mercado era imposible coller sitio, pois xa viña atestado de xente e mercadurías que das aldeas da ribeira do Ulla baixaban ó mercado ocupando a cabina e tamén sentados sobre os bidóns ou de pé agarrados a estructura da carrozaría. Bamio era a última aldea da ribeira antes de chegar a Vilagarcía. Ninguén no seu xuízo esperaba coller o coche do leite en un día de mercado.

Xa quentaba o sol cando chegamos a "vila". Despois de comprarme o bastonciño de tres cores de caramelo na pastelería Prada, a avoa, levoume ó mercado. Unha gritaría de xente interrompido por o ruxido dun porco o cantar de un galo ou a voz persuasiva de un charlatán, ampliada por unha bucina, que vendía pos marabillosos para matar ás pulgas, tíñanme hipnotizado. A miña avoa non facía outra cousa que tirar de min para sacarme de diante de calquera rareza, coma a do lagarto amestrado.

-"Non me soltes a man e anda a carón de min"

Así chegamos a unha tenda que poñía na porta "ultramarinos". Ollei a través do vidro do escaparate e vin sacos abertos mostrando grans: café, améndoas, arroz, fabas, latas de conservas e botes de vidro. Na tenda había unha gran algarabía, máis de vinte persoas se amontoaban entre o mostrador e a porta. Os tres homes que atendían trataban de calmar a xente: "Cada un no seu turno, hai para todos" . Cando remataban con un cliente alzaban a voz: "¡O seguinte!".Alguén se parou na porta sen atreverse a entrar. O que parecía ser o xefe fixo sinais coas mans invitándoo a entrar.

-Entre señor Juanito que xa o atendo agora.

Entre os clientes que estaban esperando prodúxose un murmurio de reprobación. O vendedor xustificouse:

-O señor é da Illa de Arousa e váiselle o vapor.-e diríxindose ó da Arousa, continuou.- En canto teña listo o pedido xa llo leva o rapaz na carreta ó barco.

En canto ouín que o señor era da illa picoume a curiosidade. Púxenme na punta dos pés para ver esas peculiaridades, que según a miña imaxinación os facía diferentes. Coa miña estatura érame imposible chegar a velo desde onde me encontraba. Soltei a man da de miña avoa e dirixinme o lugar onde saía unha voz grave que se dirixía educadamente os presentes dicindo: "Por favor,disculpen". A clientela apartábase en silencio e eu sen saber como encontreime diante de unha figura que me impresionou: Era un home que rondaría os cincuenta anos. Vestía un fato negro e unha chambra branca. Por debaixo do chapeo asomaban uns cabelos de prata. Zapatos negros e lustrosos. No oxal da casaca levaba unha flor vermella de camelia xapónica. Este detalle foi o que máis me chamou a atención, pois no verán non florecen as camelias e ademais as vermellas sóltanse do cáliz nada máis cortalas. Sabía todo iso, pois tiñamos unha camelieira vermella na horta, polo que deducín que na illa florecían as camelias no verán.

Evidentemente, era unha personaxe singular, era un aborixe, un home como debían de ser todos os da Illa de Arousa. Esa foi a imaxe que eu conservei durante moitos anos dos habitantes da Arousa.

Na adolescencia coñecín a un xoven da miña idade (máis ou menos), chamábase, José Manuel Agra Villagarcía, estudiaba no Colexio León XIII e vivía na Casa do Director , D. Jesús Garrido. Era un rapaz espigado, semellante a outros da súa idade. Mais para mín non era igual: vivía na casa do director do colexio e o seu pai tiña un bar na planta alta da casa. Había que subir unhas dezaoito escaleiras para ver as mesas que eran de mármore branco e negro deseñando o cadro do xadrez.

Aínda que a miña percepción da Illa de Arousa tiña mudado co tempo, estas detalles que iías coñecendo seguían dándolle un toque de exotismo que me intrigaba.

Paco Sirvent, era Mestre da Illa de Arousa. Fixemos a "mili" xuntos. Un día encontreino diante do quiosco que había na central dos autobuses de Pereira e coincidiu a pasar por alí unha moza de uns vinte anos, que el me quixo presentar. Era a primeira muller da Illa que ía coñecer:

-"Maricarmen, Sito"

-Encantado.

-Encantada, desculpa, teño presa ... aínda teño que recoller uns recados e non quero perder o vapor.

Cando desapareceu entre a multitude o único que acertei a dicir foi:

-¡Que ollos máis bonitos!

Maricarmen, co tempo sería a miña compañeira e a nai dos meus fillos.

Manolo Longo, era un compañeiro, mestre, veciño tamén de Bamio. A principios de setembro de 1969 foi a unha asemblea de mestres para elixir escola. Eu non asistín, pois estaba agripado e tiña un número máis alto que o número de prazas que se ofertaban. O final aumentaron as prazas e cando me tocou o turno de elixir, o meu compañeiro Manolo escolleu por mín. Ollou para as prazas que aínda non foran tachadas da “pizarra” e decidiuse por a Illa de Arousa.

-"José Vázquez García, destinado al Colegio Torre-Isla"

Non acredito no destino; pero ás veces penso que había algo que me chamaba, que tiraba de min coma un imán, e do que non tiña consciencia.

Do que non dubido é de que tanto para a Arousa como para min, a concorrencia vai resultar determinante.